Każda jednostka organizacyjna, która przechowuje i przetwarza informacje niejawne, ma obowiązek chronić te informacje przed osobami niepowołanymi poprzez zorganizowanie i zapewnienie funkcjonowania systemu ich ochrony. Dlatego też na rynku pojawiło się wyraźne zapotrzebowanie na specjalistów do spraw informacji niejawnych. Jak zdobyć uprawnienia do wykonywania tego zawodu? Czy trzeba kończyć studia czy też wystarczy kurs? Na czym polega praca specjalisty? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w poniższym artykule.

Czym są informacje niejawne?

Termin ten funkcjonuje w polskim ustawodawstwie od dnia 5.VIII.2010 roku, kiedy to zdefiniowany został ustawą o ochronie informacji niejawnych. Określa ona każdą informację, której ujawnienie mogłoby spowodować lub spowodowałoby szkodę dla interesów, niepodległości, suwerenności lub nienaruszalności terytorium Polski. Zakres i zasady kontroli nad tymi informacjami opisuje wspomniana wyżej ustawa, a kontrolę tę sprawują Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Służba Kontrwywiadu Wojskowego. Każda z informacji określanych jako niejawne opatrzona zostaje odpowiednią klauzulą:

• ściśle tajne,
• tajne,
• poufne,
• zastrzeżone.

Za ujawnienie informacji określanych jako niejawne Kodeks Karny przewiduje karę pozbawienia wolności nawet do pięciu lat.

Kim jest specjalista ds informacji niejawnych?

Specjalista ds ochrony informacji niejawnych realizuje zadania związane z zapewnieniem ochrony informacji określanych jako niejawne, współuczestnicząc w zarządzaniu dokumentami. Na polecenie pełnomocnika ochrony:

• opracowuje projekty dokumentów służących ochronie informacji niejawnych,
• przeprowadza postępowania sprawdzające,
• opracowuje analizy i oceny dotyczące sposobu przestrzegania przepisów w tym zakresie,
•  gwarantuje ochronę systemów teleinformatycznych – sprawuje nadzór nad przestrzeganiem procedur i ustalonych zasad w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego,
• kontroluje sposób i efektywność zabezpieczenia informacji niejawnych,
• bierze udział w kontroli kancelarii tajnej,
• zapewnia zachowanie bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych,
• prowadzi postępowania w sprawach naruszenia bezpieczeństwa informacji,
• prowadzi szkolenia dla pracowników.

Jak rozpocząć karierę?

Obowiązki specjalisty może sprawować osoba, która spełnia warunki określone w art. 14 ust. 3. W jej myśl kandydat musi posiadać:

• polskie obywatelstwo,
• wyższe wykształcenie – preferowane jest wykształcenie kierunkowe z administracji, zarządzania lub bezpieczeństwa międzynarodowego (ten wymóg określa art. 183 ust. 4),
• zaświadczenie o braku karalności za umyślnie popełnione przestępstwa,
• poświadczenie bezpieczeństwa,
• zaświadczenie o przebytym szkoleniu.

Więcej przydatnych informacji możesz znaleźć na stronie https://wsbio.waw.pl/specjalista-ds-informacji-niejawnych/.

Należy pamiętać, że szkolenia dla osób realizujących obowiązki związane z zapewnieniem bezpieczeństwa informacji niejawnych trzeba powtarzać nie rzadziej niż raz na pięć lat. Kursy prowadzone są przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub jej delegatury na terenie całego kraju, a trwają od dwóch dni do nawet pięciu dni w zależności od intensywności kursu.

Program kursu zawiera zagadnienia z dziedziny prawa i bezpieczeństwa osobowego:

• przepisy prawne regulujące zawód specjalisty do spraw ochrony informacji niejawnych w Polsce oraz Unii Europejskiej i NATO,
• organizacja obowiązków specjalisty,
• klauzule tajności – zasady ich klasyfikacji oraz oznaczania dokumentów,
• naruszenie przepisów w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa tajnych dokumentów oraz odpowiedzialność karna i dyscyplinarna za niedopełnienie obowiązków ,
• zasady udostępniania i dostępu do informacji oznaczonych klauzulami poufności,
• zasady prowadzenia postępowania sprawdzającego, Teczki Akt Postępowań Sprawdzających i zasady ich prowadzenia.

W zakresie  fizycznego bezpieczeństwa dokumentów:

• organizacja i prowadzenie kancelarii tajnych, niejawnych oraz tajnych międzynarodowych,
• przesyłki – zasady ich ewidencjonowania, transportu i sposobów oznaczania,
• wykrywanie i zapobieganie zagrożeniom ze strony obcych służb specjalnych,
• prowadzenie dokumentacji związanej z zapewnieniem fizycznego bezpieczeństwa dokumentów.

W zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego i przemysłowego:

• uruchamianie i funkcjonowanie systemów przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych,
• prowadzenie dokumentacji bezpieczeństwa teleinformatycznego zgodnie z zaleceniami Agencji Bezpieczeństwa Bezpieczeństwa,
• nośniki informacji – sposoby ich ewidencjonowania, oznaczania oraz udostępniania,
• bezpieczeństwo przemysłowe – przepisy prawa, postępowanie, obowiązki przedsiębiorcy.

W omawianym zawodzie może pracować każdy, kto spełnia wymagania wymienione powyżej i ukończy szkolenie z wynikiem pozytywnym. Należy pamiętać, że obowiązki inspektora bezpieczeństwa informacji niejawnych może dla firmy pełnić osoba spełniająca wszystkie te wymagania, a jednocześnie pełniąca także inne obowiązki, jeśli nie będą one uniemożliwiały prawidłowego spełniania funkcji pełnomocnika ochrony.

Pełnomocnik ochrony może być zatrudniony zarówno na podstawie umowy o pracę na pełny etat lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, ale także na umowę zlecenie – art. 14 ust. 2 nie określa bowiem jednoznacznie jaki jest dopuszczalny rodzaj umowy z pełnomocnikiem, a więc zakłada się, że zatrudnienie go może odbywać się także na podstawie umowy zlecenia. Nie ma także żadnych przeciwwskazań do tego, aby pełnomocnik świadczył swoje usługi dla kilku podmiotów, jeśli tylko będzie wykonywał swoje obowiązki z należytą starannością dla każdego z nich. Trzeba sobie bowiem zdawać sprawę z faktu, że praca ta jest niezwykle odpowiedzialna, a naruszenie procedur może przynieść wręcz katastrofalne skutki.

Czy warto pracować jako pełnomocnik ds. informacji niejawnych?

Jak każdy zawód, także ten ma wiele zalet i pewne wady. Z pewnością nie jest to zawód dla każdego, wykonując go trzeba się wykazać ogromną skrupulatnością i wiedzą. Praca pełnomocnika ds ochrony informacji niejawnych jest za to z pewnością niezwykle pasjonująca i trudno w niej o nudę – na pełnomocniku ciąży jednakże wielka odpowiedzialność, a za niedopełnienie obowiązków lub błąd może on zapłacić wysoką cenę, którą jest nie tylko rozwiązanie współpracy, ale także kara pozbawienia wolności. Musi więc wykonywać ją zgodnie z otrzymanymi na kursie wytycznymi i niezwykle starannie przestrzegać wszelkich procedur. Dla wielu niezdecydowanych z pewnością kuszące okażą się dobre zarobki i fakt, że można bez większych przeszkód pracować w kilku miejscach w tym samym czasie, co jest szczególnie uaktywniające.

Droga do zostania pełnomocnikiem do spraw bezpieczeństwa informacji niejawnych nie jest przesadnie trudna i skomplikowana, każda osoba mająca ukończone studia, polskie obywatelstwo i pełnię praw obywatelskich może zapisać się na kurs przygotowujący do wykonywania tego zawodu.