Droga do kariery tłumacza przysięgłego wiąże się z licznymi wymaganiami. Jest to również zawód nierozerwalnie związany z dużą odpowiedzialnością. Kwestie związane z zostaniem członkiem grona tłumaczy przysięgłych określa ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego, obowiązująca od 27 stycznia 2005 roku. Tłumacz przysięgły po uzyskaniu tytułu najczęściej zaczyna pracę w biurze tłumaczeń, takim jak ABC Tłumaczenia z Warszawy.

Wymagania dla tłumacza przysięgłego języka angielskiego

Podstawowe wymagania stawiane przed kandydatami nie różnią się w odniesieniu do różnych języków. Angielski został wybrany tutaj tylko jako przykładowy i dość popularny wybór.

Przyszły tłumacz musi przede wszystkim posiadać odpowiednie obywatelstwo: polskie, państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej lub innego państwa na zasadzie wzajemnego porozumienia. Niezbędna będzie też znajomość języka polskiego i wybranego języka obcego. Kandydat nie może być osobą karaną (w tym także za nieumyślne przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego). Musi także posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Kolejnym warunkiem jest ukończenie uczelni wyższej – uzyskanie tytułu magistra lub równorzędnego w przypadku obywatela innego kraju. Popularne są tutaj studia filologiczne, jednak trzeba pamiętać, że nie przygotowują one do końca do zawodu tłumacza przysięgłego, a przynajmniej zdania egzaminu, głównie ze względu na brak specjalistycznej terminologii, jak np. urzędowej czy technicznej, zagadnień ekonomicznych czy prawnych. Mogą tutaj pomóc prawnicze studia drugiego stopnia, kształcące w tym kierunku. Warto także mieć wiedzę o gospodarce, finansach i prawie krajów, w których językiem urzędowym jest wybrany przez kandydata, np. angielski. Pomocne może być także czytanie kodeksów lub ustaw, pozwalające zapoznać się ze składnią języka prawniczego oraz wykorzystywaną w nim terminologią. Potrzebne także będzie uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu umiejętności tłumacza. Co ciekawe, do samego egzaminu przystąpić może każdy, jednak zaprzysiężenie i wpisanie na listę tłumaczy następuje dopiero po spełnieniu wszystkich wymagań. Wynika z tego, że egzaminu można się podjąć jeszcze przed uzyskaniem tytułu lub obywatelstwa.

Zawód zaufania publicznego

“Mając świadomość znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam uroczyście, że powierzone mi zadania tłumacza przysięgłego będę wykonywać sumiennie i bezstronnie, dochowując tajemnicy państwowej i innej tajemnicy prawnie chronionej oraz kierując się w swoim postępowaniu uczciwością i etyką zawodową” – jest to tekst ślubowania składanego przed Ministrem Sprawiedliwości, świadczący o tym, jaka odpowiedzialność ciąży na tłumaczach przysięgłych.

Przekładają oni między innymi: orzeczenia lekarskie, wyroki i opinie sądowe, umowy, dokumenty samochodowe, dyplomy ukończenia szkół i kursów, akty ślubów, zgonów i narodzin. Tak ważne dokumenty tłumaczy się według określonych zasad, m.in.: tłumaczeniu powinien być poddany oryginał dokumentu – w przypadku kopii musi to zostać odnotowane, każdy przetłumaczony dokument winien opatrzony pieczęcią oraz datą i numerem wpisu do repertorium.

Związanie tajemnicą zawodową, dostęp do informacji prywatnych osób fizycznych lub przedsiębiorców, szczególna więź z klientem, wymóg potwierdzenia kwalifikacji, kierowanie się etyką zawodową, formy wykonywania zawodu określone przepisami czynią z tłumaczy osoby zaufania publicznego, w związku z czym 20 kwietnia 2012 roku do Sejmu wpłynęła interpelacja dotycząca m.in. zakładania przez tłumaczy samorządów zawodowych – jednego z czynników uznania jako zawód zaufania publicznego.

Egzamin na tłumacza przysięgłego

Aby móc przystąpić do egzaminu, kandydat musi złożyć pisemnie wniosek o wyznaczenie terminu egzaminu (odpowiedni formularz znaleźć można na stronie MS) na adres Ministerstwa Sprawiedliwości:

Ministerstwo Sprawiedliwości
Departament Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej
Wydział Tłumaczy Przysięgłych
Al. Ujazdowskie 11
00-950 Warszawa
skr. poczt. 33

Zależnie od liczby nadesłanych wniosków, przewodniczący Komisji wyznacza termin przeprowadzenia egzaminu, o którym kandydaci informowani są pisemnie nie później niż na 21 dni przed wyznaczoną datą. Mając już ustalony termin, należy wnieść opłatę egzaminacyjną, której wysokość rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ustala na 800 złotych. Należność wpłaca się na konto:

Ministerstwo Sprawiedliwości
Biuro Dyrektora Generalnego
00-950 Warszawa, Al. Ujazdowskie 11
nr konta: 77 1010 1010 0400 1922 3100 0000
z dopiskiem “za egzamin tłumacza przysięgłego”

Sam egzamin składa się z dwóch części – pisemnej i ustnej. Zdaje się go przed Państwową Komisją Egzaminacyjną. Ponownie za przykład posłuży tu język angielski.

W części pisemnej należy przetłumaczyć dwa teksty z języka polskiego na angielski oraz dwa z angielskiego na polski. Mogą się tu pojawić m.in.: wyroki sądowe, świadectwa pracy, fragmenty ustaw lub teksty o charakterze ekonomicznym. Zaliczenie części pisemnej następuje w przypadku zdobycia co najmniej 75% punktów. Wynik pozytywny uprawnia do podjęcia się części ustnej.

Ustna część egzaminu obejmuje dwa zadania: tłumaczenie a vista (tekstów pisanych) z języka angielskiego na polski oraz konsekutywne (ze słuchu) z polskiego na angielski. Przykłady dla tej części: teksty poświęcone konkretnym zawodom, fragmenty przemówień, przekazanie pełnomocnictwa, wypowiedzenia i warunki umów. Odbywszy ustną część egzaminu, pozostaje czekać cierpliwie na wyznaczony termin i drogą telefoniczną poprosić o podanie wyniku.

Należy pamiętać, iż jedynie pozytywny wynik z obu części oznacza zdanie egzaminu. Warto rzetelnie się do niego przygotowywać – ze względu na stopień trudności, zdawalność kształtuje się w obrębie 60% (na przykładzie języka angielskiego z 2013 roku).

W razie niepowodzenia, kolejną próbę można podjąć po upływie roku od daty poprzedniego egzaminu.

Ostatnim krokiem na drodze kandydata jest złożenie ślubowania przed Ministrem Sprawiedliwości i wpis na listę tłumaczy Przysięgłych.

Jak trudno znaleźć pracę w zawodzie?

Jak w przypadku każdego zawodu, początki mogą być trudne. W internecie pojawia się wiele ofert, ale też wielu chętnych. Tym, co wyróżnia z tłumu, jest warsztat. Warto się rozwijać, np. specjalizując w dziedzinie medycznej.

Często zdarza się, że biura tłumaczeń organizują staże, kończące się niejednokrotnie zatrudnieniem na stałe. Szczególnie, gdy kandydat wykaże się umiejętnościami.

Dobrze jest planować wcześniej, wybierając język, na który w danym miejscu jest zapotrzebowanie – przykładowo tłumacz przysięgły języka niemieckiego łatwiej znajdzie zatrudnienie bliżej naszej zachodniej granicy.

Można także założyć własną działalność, oferując swoje usługi w internecie.

Niezależnie od wybranej drogi, ważne jest, aby wciąż się rozwijać – wyższe umiejętności wprost przekładają się na lepsze możliwości.